نوشته شده در تاریخ دیدگاه ها

چطور میتوان جایگاه داران را با طرح برندینگ سوخت در کشور همراه کرد ؟

برندینگ سوخت

برندینگ سوخت چیست؟

برندینگ سوخت موضوعی ا‌ست که در صورت اجرایی شدن تحول بزرگی برای جایگاه داران ایجاد می‌کند اما در حال حاضر بیشتر شبیه به کابوسی ‌ست که در حال جنگ با آن هستند. موضوع برندینگ سوخت از طریق شرکت‌های زنجیره‌ای توزیع سوخت از سال ۱۳۹۴ طبق اصل 44 قانون اساسی و با هدف کاهش تصدی‌گری شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی در دستور کار قرار گرفت . برندینگ سوخت شامل واگذاری زنجیره تامین و توزیع، بعد از انبارهای نفت تا خودروهای مردم را شامل می‌شود که نظارت شرکت‌های صاحب صلاحیت و دارای نشان تجاری معتبر را به همراه دارد.

برندینگ سوخت

بر اساس شیوه نامه اجرایی شرکت های برند سوخت برای جلوگیری از انحصار و جلوگیری از ایجاد رانت در کشور مقرر شده است  در هر استان بیش از ۳۰ درصد در هر شهرستان بیش از ۵۰ درصد و در کشور ۲۰ درصد نازل‌ها نباید در اختیار یک شرکت قرار بگیرد اما این قوانین هم نتوانست رضایت جایگاه داران را جلب کند و تقریبا 80 درصد جایگاه داران کشور و مخصوصا انجمن های صنفی و اتحادیه های جایگاه داران کشور با این طرح مخالفند و در مقابل آن مقاومت میکنند.با بررسی نظرات این گروه نکات مهمی آشکار میشود که میتوان راه حل های موثری برای آنها ارائه داد.

ریشه مشکل جایگاه داران با موضوع برندینگ چیست؟

در ایران حدود 6هزار جایگاه توزیع سوخت مایع و گاز وجود دارد . برای راه اندازی آنها رقمی در حدود 42 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است.مشکل اصلی جایگاه داران در خصوص مخالفت با طرح برندینگ این است که منافع آنها در موضوع برندینگ لحاظ نشده است.

این منافع شامل منافع مادی حاصل از همکاری با شرکت ملی پخش و همچنین منافع معنوی ناشی از اطمینان به سابقه و تسلط تخصصی شرکت ملی پخش است .موضوعاتی مانند تامین و توزیع سوخت ،ایمنی و نظارت بر مجاری عرضه سوخت از مواردی  است  که برای جایگاه داران مهم است .به عنوان مثال در حال حاضر شرکت ملی پخش از جایگاههایی که فروش پایینی دارند با پرداخت سوبسید حمایت میکند . در صورت ایجاد شرکت های برند و پیوستن جایگاههای کم فروش به این شرکت ها دیگر این حمایت صورت نخواهد گرفت .

در حقیقت آنچه موجبات نگرانی جایگاه داران شده است این است که با شکل گیری شرکت های برند تمام مسئولیت های تصدی گری شرکت ملی پخش به شرکت های بدون پشتوانه فنی و تخصصی منتقل میشود . این موضوع میتواند برای آنها مشکلاتی را ایجاد کند. اما در واقع با انتقال این مسئولیت ها به شرکت های برند سخت گیری ها و سوتفاهم بین جایگاه دار و شرکت ملی پخش به مقدار زیادی کاهش می یابد . مشکلات مربوط به تعاملات فنی و سیاسی به شرکت های برند منتقل میشود. همچنین فعالیت هایی مانند توسعه جایگاههای سوخت و اموری که نیاز به فرآیند های طولانی و پیچیده اداری دارد ،توسط شرکت های برند و با قدرت چانه زنی بالاتر انجام میشود.  شرکت پخش در مقابل شرکت های بزرگ با سهم بازار مناسب مقاومت کمتر و مانع تراشی کمتری خواهد نمود .

راه حل های پیشنهادی یونش

آنچه مهم است منتفع شدن جایگاه داران در تعامل با شرکت های برند است . شرکت های برند اگر به صورت یکطرفه به موضوع نگاه کنند نخواهند توانست رضایت جایگاه داران و همکاری پایداری را انتظار داشته باشند. به نظر میرسد راهکارهای زیر برای حل مشکلات و ایرادات جایگاه داران مفید باشد :

راه حل های مالی

  • تخصیص بخشی از سهام شرکت های برند به جایگاههای عضو در دوره عضویت آنها در برند . بدین ترتیب جایگاهها در منافع کل برند شریک شده و میتوانند  در توسعه برند مشارکت داشته و هم از منافع این توسعه بهره مند باشند.
  • ایجاد ساز و کار حمایتی شبیه به شرکت ملی پخش در مراحل ابتدایی قبل از افزایش فروش برای جایگاههایی با فروش پایین . در ادامه میتوان با برنامه های بازاریابی قوی فروش این جایگاهها را افزایش داد.
  • ایجاد خط اعتباری خرید برای جایگاهداران . این امر باعث کاهش هزینه های سرمایه درگردش آنها توسط شرکت های برند میشود.
  • ایجاد زیر ساخت تامین مالی بین جایگاههای یک برند به نحوی که بتوانند با مشارکت درتامین مالی سوخت در جایگاههای پر فروش در سود آنها مشارکت کنند. این مهم از طریق هاب شرکت برند قابل انجام است و بدین ترتیب انتفاع جمعی افزایش می یابد و سهمی از جریان پول در گردش در کل شرکت برند به جایگاه داران تعلق می گیرد.

راه حل های  مدیریتی

  • ایجاد و توسعه بازاریابی سوخت برای جایگاه داران توسط شرکت های برند به منظور افزایش فروش جایگاه که منافعی دو سویه را به همراه دارد .
  • ایجاد و توسعه کسب و کار های جانبی در جایگاهها که میتواند در بازگشت سرمایه سریع تر و سودآوری بیشتر جایگاهها موثر باشد . در تمام دنیا این نوع کسب و کارها هستند که موجب بهبود نرخ بازگشت سرمایه و توجیه پذیر شدن سرمایه گذاری در جایگاههای سوخت میشوند اما در ایران عملا فقط جایگاههای برون شهری به صورت مناسبی از این مدل برای بهبود نرخ سودآوری استفاده میکنند.با توجه به 24 ساعته بودن جایگاهها این موضوع میتواند مورد استفاده در توسعه مدل تجاری فروشگاههای جانبی باشد.
  • با راه اندازی شرکت های خدمات مدیریتی و از طریق ارزیابی سرمایه گذاری های صورت گرفته میزان بازگشت سرمایه هر جایگاه مشخص گردد. اغلب جایگاههای موجود کشور فاقد طرح تجاری و ارزیابی اقتصادی و فنی برای راه اندازی و فعالیت هستند. این امر موجب شده است تا جایگاه داران همواره ارزیابی نادرستی از وضعیت فعلی کسب و کار خود داشته باشند.

راه حل های عملیاتی

  • ایجاد شرکت های مهندسی و ایمنی متخصص پیمانکار که مورد تایید جایگاه داران و شرکت های برند و شرکت ملی پخش باشند و خدمات این حوزه را با اخذ تاییدیه های داخلی و بین المللی ارائه کنند. در شکل گیری این شرکت ها جایگاه داران و شرکت های برند میتوانند به صورت مشترک سرمایه گذاری کنند و از منافع آن منتفع شوند و به خوبی بر آنها نظارت داشته باشند.
  • ایجاد شرکت های تعمیرات و نگهداری که بتواند با نرخ حمایتی امکان ارائه خدمات فنی و مهندسی در قالب تعمیرات و نگهداری را برای جایگاههای عضو یک برند تامین نماید .این امر میتواند شامل تامین قطعات و خدمات تعمیرات و نگهداری گردد.
  • راه اندازی سیستم هایی که بتواند هزینه های مالی و اجرایی جایگاه داران را کاهش دهد . مانند دیسپنسرهای فول اتوماتیک که نیاز به نیروی انسانی را به یک چهارم در جایگاهها کاهش میدهد . این به معنی صرفه جویی بسیار زیاد در هزینه ها و افزایش نظارت جایگاه داران بر سرمایه و کسب و کار است .این امر میتواند به صورت سرمایه گذاری BOT یا در قالب قراردادهای اجاره به شرط تملیک، توسط شرکت های برند صورت گیرد و بعد از بازگشت سرمایه منافع آن به صورت کامل به جایگاه داران تخصیص یابد.

راه حل های حقوقی و قانونی

  • ایجاد اطمینان و شفاف سازی در خصوص حفظ و احترام به مالکیت جایگاه داران در خصوص مالکیت جایگاه .  شرکت برند باید این اطمینان را ایجاد کند که  هیچ گونه سهم و یا حقی در این مالکیت ندارد . این مهم از طریق عقد قرارداد و برگزاری رویداد های معرفی و آشنایی با قراردادهای حقوقی شرکت های برند مقدور است .
  • برای جلوگیری از کاهش فروش سوخت در جایگاهها میتوان از طریق دستور العمل های احداث جایگاه و رعایت حریم هر جایگاه به صورت یک توافق بین شرکت های برند و شرکت ملی پخش اقادام کرد. با این روش  نگرانی جایگاه داران فعلی در خصوص کاهش فروش ناشی از افزایش مجاری عرضه را مرتفع نمود.